Avrupa Birliği Hukuku Ders Notları 1

AB’NİN KURUMSAL YAPISI

Birliğin kurumları:     AP,

                                    AB Konseyi,

                                    Konsey,

                                    Komisyon,

                                    AB Adalet Divanı,                   Avrupa Merkez Bankası,                               Sayıştay’dır.

Her kurum,antlaşmalarla öngürülen,amaçlara ve usullere uygun olarak,kendisine verilen yetkilerin sınırları içerisinde hareket eder.Kurumlar kendi arasında işbirliği yaparlar.

Yukarıdaki kurumlar dışında,bu kurumların oluşturduğu alt kuruluşlar vardır.Bunlar uzmanlaşmış kuruluşlardır.

            Organları fonksiyonları açısından ele aldığımızda hatlar hiçbir zaman kesin çizilmediği,yani güçler ayrılığı ilkesi tam olarak benimsenmemiştir. Kurumlar birbirlerini siyasal ve hukuksal olarak denetleyebilmektedir.

            AB,teşkilatlanma yapısıyla diğer hiçbir uluslararası örgütlenmelerde görülmeyecek sui generis bir yapılanmadır.sui generis olmasının nedeni belirlenen hedeflere hükümetlerearası işbirliğiyle değil,oluşturulan organlarlar ve anayasayla kendine has bir yapıyla ulaşılmak istenmesidir.

AVRUPA PARLEMONTOSU

Adı ATS ile ilk olarak Kurucu Antlaşmalarda kullanılmıştır. Danışma hizmeti veren,görüş bildiren,onay veren bir kurumdur.

 

            Parlementonun Seçim Sistemi: Seçimler her 5 yılda bir yapılır.Seçimler bazı AP üyesi ülkelerde bölgesel,bazılarında ulusal ya da bazılarında karma sistemde yapılır.Parlementer sayılarının dağılımında ,esas alınan kriter, tek başına nüfus değil,nüfusla birlikte üye olmaktır.

            Üye sayısı: Parlementer sayıları üye ülkelerin nüfuslarına makul düzeyde orantılı olması ve en düşük nüfuslu üye devletlerin dahi farklı siyasal düşüncelerinin temsil edilmesinin sağlanması arasında denge sağlanmaya çalışılır.

            Lizbonla Gelen Değişiklik: Lizbon antlaşması çerçevesince üye sayısı 750+1 olarak

belirlendi.Bir üye devlet en az 6 en fazla 96 üyeye sahip olabilir. Mevcut sayı 736

            Gruplar:Üyeler parlamentoda ulusal gruplar halinde değil,politik gruplar halinde otururlar. Grup kurabilmek için ab’nin toplam üye devlet sayısının en az 1/4ünden minimum 25 seçilmiş üyenin bir araya gelmesi gerekir.

            Çalışma Şekli:Her ayın son haftasında toplanır AP Genel Kurul’u . Parlamento komisyonları, AP’nin oturumlarında ele alınacak konular ve bu konulardaki çalışmaları yaparlar. Halihazırda 23 daimi komisyon ve 2 geçici komisyon vardır.Komisyonlar AP’nin fonksiyonlarını icra etmesinde hayati öneme sahiptirler.

            Görev ve Yetkileri: Parlamento topluluğun demokratik temele dayanmasını temin eden bir kurum niteliğindedir.Görev ve yetkileri 5 ana başlıkta toplanmıştır.

                                    -yasama sürecine ilişkin yetkileri:Parlemento hukukun konulması sürecine

Konsey ile birlikte katılır onay ve istişari nitelikte görüş vererek Birlik tasarruflarının oluşturulmasına katılır. 

İstişari yetkiler: Komisyonun hazırladığı bir teklif üzerine,Konsey,Parlementonun görüşünü almaktadır. Antlaşmalarda öngörülmediği taktirde görüşünü almakla yükümlü değildir.

İşbirliği Prosedürü Çerçevesindeki yetkileri: ATS ile getirilen işbirliiği prosedürü sayesinde AP bir çok konuda yasa çıkarılmadan evvel,onayı aranan bir kurum haline getirilmiştir.Ancak bu Amsterdam antlaşmasıyla son bulmuştur.Ortak karar prosedürü getirilmiştir.

Ortak-Karar Prosedürü: Bu prosedürle parlamento adeta Konseyle karar alma yetkisini paylaşmakta ya da ortak karar vermektedir. Nice antlaşmasıyla bu prosedürün uygulanacağı alanlar genişletilmiştir –eklenen yeni alanlar- :  

-ayrımcalıkla mücadele çerçevesinde teşvik edici önlemler 

-vize,iltica ve göç konuları

-medeni hukuk konusunda yargısal işbirliği

-endüstri alanında spesifik destek önlemleri

-yapısal amaçlı fonların dışındaki ekonomik ve sosyal uyum alanındaki eylemler

-avrupa çapında siyasal partilerin status ve mali kurullar çerçevesinde alınacak olan kararlardır. Uygun görüş belirtme  yetkisi:konseyin oybirliği ile karar aldığı bazı alanlarda uygun görüş belirtmek suretiyle yasama faaliyetine katılır. Komisyonun raporu üzerine değişiklik önermeden Kabul ya da ret biçiminde karar verir,bu yetki istisnai bir nitelik taşıyan konularda öngörülmüştür.

Sayfa 115.

Yasama sürecine ilişkin diğer yetkiler: birlik yüksek temsilcisi,ODGP’nın temel yönleri ve tercihleri çerçevesinde;

Üye devletler arasında yapılacak işbirliği konusunda

                                    -kontrol yetkileri:  Parlementonun Komisyonun üzerindeki kontrol yetkileri:

komisyon başkanı ve üyelerinin atanması aşamasındaki yetkiler,işbaşındaki komisyona soru sorma ve gensoru verme yetkisidir. Ve son olarak,komisyonun faaliter raparu üzerinde tartışma açma yetkisidir.  Geçici soruşturma komisyonu oluşturma yetkisi: parlamento,görevlerini yerine getirirken birlik hukukunun uygulanmasında ihlal yada kötü idare iddialarını bu iddiaların mahkeme önüne getirildiği ve mahkemenin devam ettiği haller dışında,incelemek üzere geçici bir soruşturma komisyonu oluşturabilir.

Yurttaşların şikayetini değerlendirme yetkisi.

Yurttaşlara başvurabileceği bir ombudsman atama

                                    -bütçeye ilişkin yetkiler: Bütçenin hazırlanmasından harcamasından kabülüne kadar her aşamasında yetkilidir Parlamento. Son sözü söyleme yetkisine sahiptir. Aynı zamanda bütçenin uygulanmasını da denetler.

                                    -adalet divanına başvurma yetkisi: diğer organlar tarafından antlaşma

hükümlerinden birinin ihlal edilmesi durumunda,adalet divanı önünde,ihlali yapan kurum aleyhine yargılama süreci başlatabilir.

-parlamento,ad önünde derdest bir davada tarafların birinin yanında müdahil olarak davaya katılabilir. 

-parlamento,herhangi bir kurumun ihlalinden dolayı adalet divanına dava açabilir.

-parlemento,kendi imtiyazlarını korumak için,birlik kurumlarının yapmış olduğu bir işleme karşı iptal davası açabilir.

                                    -Başkanlığın ODGP ile ilgili olarak ap’ye danışması ve bilgilendirmesi:

AB’nin dış ilişkileri ve güvenlik politikaları ile cezai konularda polis ve adli işbirliği politikaları konularında uyumun sağlanmasından konsey ve komisyon sorumludur.ap sadece bilgilendirilir.